‘Ontspanning is broodnodig
Jonge mantelzorgers kunnen zelf vaak ook wel een steuntje in de rug gebruiken. De organisatie VMCA in Almere zoekt vrijwilligers om te helpen bij activiteiten voor deze doelgroep. ‘Gewoon eens een keertje iets leuks doen is zó belangrijk voor deze kinderen en jongeren.’ ‘
Een ziekte, verslaving of handicap van een familielid raakt alle gezinsleden, ook de kinderen. Zij dragen vaak meer verantwoordelijkheid dan leeftijdgenoten’, weet Malika Mouhmouh, manager informele zorg bij VMCA (een organisatie die tot doel heeft het vrijwilligerswerk in Almere te ontwikkelen en te versterken en mantelzorgers te ondersteunen). ‘Kinderen nemen dikwijls taken over van de huisgenoot die iets mankeert: boodschappen doen, koken, stofzuigen. Ze hebben daardoor minder tijd om met vrienden op te trekken of huiswerk te doen. Bovendien maken zij zich vaak zorgen over degene met wie het niet zo goed gaat. Dat kan best zwaar zijn. Zeker, omdat zij hun zorgen niet altijd delen. Thuis gaat de aandacht vooral uit naar degene die iets heeft: het broertje met autisme, de zus met een verstandelijke beperking, de moeder met NAH. En op school praten ze meestal evenmin over hun thuissituatie.’
Ontspannen en lotgenotencontact
Als iemand in het gezin gehandicapt is, langdurig ziek of verslaafd, betekent dit meestal dat deze persoon niet kan werken. Er is in het gezin dan minder geld te besteden. ‘De leuke dingen schieten er vaak als eerste bij in. Uitstapjes maken, vakanties, het lidmaatschap van verenigingen: voor jonge mantelzorgers is het niet altijd weggelegd’, zegt Malika. Om deze kinderen en jongeren te ‘ontzorgen’ en toch de broodnodige ontspanning te bieden, organiseert VMCA groepsgewijze activiteiten voor hen: creatieve bezigheden, bowlen, een Sinterklaasfeest. ‘De bedoeling is dat de deelnemers even kunnen relaxen en niet met thuis bezig te zijn. Of juist wel, als ze dat willen’, vertelt Malika. ‘Met de activiteiten brengen we kinderen die in hetzelfde schuitje zitten ook met elkaar in aanraking om lotgenotencontact te stimuleren. Het kan best fijn zijn om met anderen te praten die snappen wat er thuis speelt.’
Belangstelling groeit
De activiteiten zijn bedoeld voor kinderen/jongeren van 4-24 jaar en worden georganiseerd per leeftijdsgroep. Er blijkt veel belangstelling voor te zijn. ‘In 2009 zijn we als een van de eerste organisaties van Nederland gestart met een activiteitenaanbod voor jonge mantelzorgers. Daar kwamen toen direct al zo’n 25 kinderen op af. Inmiddels is de groep gegroeid tot meer dan tweehonderd deelnemers’, zegt Malika. ‘De meesten komen bij ons terecht via scholen of hulpverleners.’ VMCA heeft wel een AB’er in dienst, maar zij concentreert zich op de activiteiten voor volwassenen mantelzorgers. ‘Zij is verantwoordelijk voor de tweewekelijkse verwenmiddagen voor deze doelgroep en voor de verwendiners’, zegt Malika. Voor de ‘jonge zorgers’ ( ‘jozzers’ genoemd) heeft VMCA twee consulenten in dienst om hen te helpen met allerlei praktische zaken. Zij voeren ook individuele gesprekken met de jongeren en zijn trekkers van het project Gewoon Opgroeien, gericht op het extra ondersteunen van mantelzorgers van 4 tot en met 15 jaar. ‘Ze zijn dus druk bezet’, stelt Malika. ‘Het lukt hen nog wel om de activiteiten te organiseren, maar tijdens de activiteiten hebben ze extra handen, oren en ogen nodig.’
Vrijwilligers gezocht
Binnenkort gaat VMCA daarom op zoek naar vrijwilligers die bij de activiteiten voor jozzers willen ondersteunen. ‘We zoeken mensen die met groepen kinderen en jongeren kunnen omgaan’, zegt Malika. ‘Ook moeten ze beseffen dat ze zich ergens aan verbinden, dat we echt op hen rekenen. En ze moeten openstaan voor scholing.’ Malika vertelt dat VMCA diverse trainingen en scholingen verzorgt voor (aankomende) vrijwilligers, bijvoorbeeld over gastvrijheid, empowerment, vroegsignalering van dementie. ‘Net wat nodig en wenselijk is, gezien de vrijwilligersfunctie.’ Malika benadrukt dat (AB-)vrijwilligers binnen VMCA alleen aanvullende taken verrichten. ‘Daar letten we heel scherp op. Tegelijkertijd zouden veel activiteiten niet gedaan kunnen worden zonder vrijwilligers, want we hebben helaas geen budget om extra beroepskrachten aan te stellen.’ Ze denkt dat dit voor meer organisaties (in zorg en welzijn) geldt. ‘VMCA beheert een vrijwilligersvacaturebank voor Almere. In 2013 nam het aantal vacatures toe met 25 procent ten opzichte van een jaar eerder! Het zou me niet verbazen als die trend zich doorzet, onder meer door de transitie van zorgtaken van het Rijk naar de gemeenten en door bezuinigingen. In de zorg zoekt men onder meer vrijwilligers om met cliënten of bewoners te biljarten, zingen, wandelen, fietsen enzovoort. Daarnaast zoekt men vooral ondersteuning bij grootschalige activiteiten. Die vacatures zijn altijd zo vervuld: het AB-werk spreekt heel veel mensen aan.’
Verschenen in AS; Maandblad voor de Activiteitensector (2014).