Transparante bètafaculteit nodigt uit tot ontmoeting
Exacte studies zijn leuk! Dat is wat de nieuwbouw van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatie (FNWI) van de Radboud Universiteit Nijmegen wil uitstralen. Dus kwam er een transparant gebouw, waarin ontmoeting centraal staat.
Al sinds jaar en dag kampen universiteiten met het imago van ‘ivoren torens’. In het geval van de Nijmeegse ‘B- faculteit’ was dat niet geheel ten onrechte. Tijdenlang waren de bètastudies ondergebracht in een welhaast onneembare grijze burcht aan de Heijendaalseweg. De verschillende studierichtingen zaten weggestopt in een wirwar van kamertjes, hokjes en laboratoria. Het resultaat: een weinig uitnodigende doolhof. Nieuwe studenten raakten er de weg kwijt, de buitenwereld had geen idee wat zich er afspeelde en tussen de wetenschapsdisciplines bestond nauwelijks contact.
Wetenschapsstraat
Dat moest veranderen, vond architect Jan Decker van AGS Architekten & Planners. Hij bedacht een open gebouw met vier vleugels, dat ‘ontmoeting’ als sleutelwoord heeft. Na overleg met alle vakgroepen – die inspraak hadden in het ontwerp – kwam het nog tot enige aanpassingen, maar deze hoofdgedachte bleef overeind. Decker: ‘Ik wilde dat het gebouw de informatie-uitwisseling zou bevorderen. Dat komt de wetenschap volgens mij ten goede. Daarom krijgt de FNWI één hoofdingang met daarachter een binnenplein en een restaurant. Dit centrale gedeelte wordt het kloppende hart van de nieuwbouw. Aan beide zijden van dit hart bevindt zich – op de begane grond – een brede binnenstraat. Daar kunnen mensen samenkomen. Aan de binnenstraat zijn verschillende ‘hoven’ gelegen, waarin de onderwijsruimten zijn ondergebracht.’
Vanaf de straat zijn er vele doorkijkmogelijkheden naar de drie hoger gelegen verdiepingen. Daarin zitten de practicaruimten en laboratoria. De kantoren van hoogleraren en andere docenten zijn zoveel mogelijk per verdieping aan de straat gesitueerd, tussen de vleugels.
Lamellen
Het nieuwe gebouw is goeddeels opgetrokken uit (zonwerend) glas. Daardoor ontstaan er lange zichtlijnen: bezoekers kijken van de Heijendaalseweg zo door naar het park aan de achterzijde van de gebouwen. Screens en een ingenieus lamellensysteem zorgen voor extra zonwering. De groengetinte aluminium lamellen hebben echter ook nog een andere functie. Decker: ‘De faculteit moet nog jaren mee. Het is niet uitgesloten dat de inrichting ooit gewijzigd zal worden. Dit betekent bijvoorbeeld dat de laboratoria dan elders in het gebouw komen. Omdat het voor sommige experimenten noodzakelijk is om een ruimte te verduisteren, hebben we overal aan de buitenzijde per 2.70 m lamellen aangebracht. Als je deze sluit, wordt het binnen donker. Die verduisteringsmogelijkheid heb je praktisch overal in het pand. Zo voorkom je dat mensen vuilniszakken of verhuisdozen tegen de ruiten plakken.’
Geen dragende gevels
De flexibiliteit van de nieuwbouw wordt eveneens bevorderd door het ontbreken van dragende gevels. Decker: ‘Alleen de vloeren en de kolommen liggen vast. De vloeren zorgen via betonkernactivering voor de verwarming en koeling van het pand. In de kolommen zijn alle installaties weggewerkt; er zijn aparte schachten voor de sanitaire en installatieve voorzieningen. De gevel is hier als het ware “tegenaan geschoven”. Mocht de universiteit deze ooit willen repareren of vervangen, dan kan dat vrijwel moeiteloos.’ Projectmanager Eize Boonstra (UFB): ‘Bovendien kan de wetenschapsstraat desgewenst worden uitgebreid door er nieuwe panden aan te koppelen.’
Afwerking
Het nieuwe restaurant krijgt straks een terras dat uitkijkt op een vijver, waarop een grote, koperen ‘waterlelie’ drijft: de bovenkant van het NMR-paviljoen. Decker: ‘Dit is ondergronds gebouwd om de transparantie naar de parkzijde te handhaven. Ook konden we er dan een vijver omheen leggen. Dat is nodig, vanwege het feit dat in en rond het gebouw hoge magneetvelden kunnen heersen die invloed kunnen hebben op bijvoorbeeld pacemakerdragers.’
Ook het Logistiek Centrum is grotendeels ondergronds gerealiseerd, waarbij dankbaar gebruik is gemaakt van het bestaande ondergrondse gangenstelsel. Decker: ‘De logistieke gang voor gevaarlijke stoffen zit onder de grond om te voorkomen dat men met chemicaliën gaat rondwandelen in het gebouw. Door ook het Logistieke Centrum, de parkeergarage en de fietsenstalling ondergronds te realiseren, konden we het park sparen. Zo blijven de toekomstige generaties gebruikers ook verzekerd van een open, groene omgeving.’
Verschenen in Stedenbouw (Control Media; 2004).