“Thuiscatering warmt het verkilde huis op”
Is thuiscateren in plaats van de condoleance in een zaaltje een trend? Dat was de vraag die Het Uitvaartwezen voorlegde aan een aantal uitvaartondernemers en cateraars. Het antwoord is niet eenduidig. “Meer mensen lijken in elk geval behoefte te hebben aan meer horecamogelijkheden na een uitvaartdienst”, aldus Martin Kersbergen van Dela. Thuiscatering is een van die mogelijkheden.
Vroeger was het simpel. Na de uitvaart trokken de nabestaanden zich terug in het zaaltje van het crematorium of de begraafplaats voor een kop koffie en een plak cake. De directe familie kreeg een hand van alle aanwezigen en binnen een uur stond iedereen weer buiten. Die aanpak sluit echter steeds minder aan bij de wensen van veel nabestaanden. “De tendens is dat zij meer tijd willen voor het napraten en dat ze dit willen begeleiden met een uitgebreider en gevarieerder assortiment hapjes en drankjes”, zegt Kersbergen. “Thuis is het niet beter of minder. Ook uitvaartcentra kennen een huiselijke sfeer. Maar thuis is het karakter anders: het is letterlijk en figuurlijk dichterbij en daarom geschikter voor een intiemer afscheid met de inner circle van vrienden en familie.” Hayke Rijneveld-van Dommelen van cateringbedrijf HaykeKookt: “De stervensweg is vaak begeleid met warmte en veelvuldig thuisbezoek. Door thuiscatering warm je het verkilde huis weer op.” Kersbergen: “Thuiscatering spreekt misschien vooral mensen aan die ook kiezen voor thuisopbaring. Elders kun je letterlijk en figuurlijk meer afstand nemen en vaak ook wat meer genodigden ontvangen.”
Napraten
Dat ‘elders’ kan tegenwoordig ook een horecagelegenheid in de stad zijn, vertelt Walther Carpaij van De Ode Uitvaartbegeleiding in Amsterdam. “De redenen om uit te wijken zijn vrijwel altijd dezelfde: mensen willen langer de tijd – gemiddeld twee tot drie uur – en ze willen meer aandacht. In een gewone uitspanning zijn ze voor het personeel op die dag ‘het enige sterfgeval’. Dat geeft een goed gevoel. Tien procent kiest dan ook voor de afscheidsbijeenkomst op een locatie elders. Overigens hangt daar wel een prijskaartje aan: locatiecatering is tot drie keer duurder dan het traditionele zaaltje. Er komt dan ook nogal wat bij kijken. Voor de uitvaartondernemer is het veel geregel, zeker als het om onbekende locaties gaat. Alle extra organisatiewerkzaamheden kosten tijd – en dus geld. De keur aan hapjes en drankjes drijft de prijs eveneens op.”
Vaste afspraken?
Ook thuiscatering kan flink in de papieren lopen, constateert Hans van der Linde van Van der Linde Catering + Evenementen uit Berkel en Rodenrijs: “Thuiscatering is daarom vooral interessant voor mensen die wat meer te verteren hebben en een afscheid in stijl willen met bijvoorbeeld een high tea.” Met een aantal uitvaartbedrijven heeft Van der Linde de afspraak dat ze de mogelijkheid van thuiscatering onder de aandacht van de nabestaanden brengen. “Kiezen families daadwerkelijk voor thuiscatering, dan krijgt de uitvaartonderneming van ons een fee.” Bart Kramer, directeur van Klopper & Kramer begrafenis- en crematieverzorging uit Nijmegen, heeft dergelijke afspraken niet gemaakt. “Het aantal mensen dat ervoor kiest een cateraar in de arm te nemen, is al jarenlang gering. Bovendien hebben ze soms zelf al contacten met een cateraar. Is dat niet het geval, dan schakelen wij iemand in.”
Beveiligen
Thuiscateren bij een uitvaart betekent maatwerk. “Bij sommigen lever je alleen de hapjes, terwijl je bij anderen ook bedient of zelfs een kok in de keuken hebt staan. Dat is mede afhankelijk van de omvang van het gezelschap”, zegt Patrick Dekker van Dekker Catering. “Sommige families kiezen ervoor om eerst een grote groep te ontvangen bij het crematorium of de begraafplaats. Daarna willen ze met de kleine kring van familie en vrienden thuis napraten. Maar er zijn ook mensen die honderd genodigden thuis inviteren voor de condoleance. Als je royaal woont, kan dat best.” Bijkomend voordeel is dat deze mensen geen beveiligers in hoeven te huren als als zij de afscheidsdienst bijwonen. De cateraar is dan immers al in huis. Niet onbelangrijk, want in sommige wijken houden inbrekers de rouwadvertenties in de gaten.
Regelen
Sommige cateraars maken direct afspraken met de familie, terwijl in andere gevallen het contact via de uitvaartonderneming verloopt. In dat laatste geval betekent ‘thuiscateren’ extra regelwerk voor de uitvaartleider. Mark Elbers van Hess uitvaartzorg (regio Rotterdam): “Wij sturen bij thuiscatering onze oproepbare gastvrouwen met kopjes en al naar een familie. Wil die alleen koffie, thee en koek, dan zorgen wij daarvoor. Luxe broodjes en dergelijke kopen we in bij cateraar Delibert uit Schiedam.” Pauline Baijer-Schoonhoven van de Horsten Uitvaartverzorging in Wassenaar & Voorschoten werkt bij voorkeur met een vaste cateraar, die alles regelt. “Maar soms hebben mensen hun eigen relaties en dan schakel ik die in. De taakverdeling is per uitvaart wisselend. Wie kiest voor een broodjeszaak op de hoek, heeft geen bestek en serviesgoed, dus dat huur ik dan elders.”
Bezuinigen
Het komt ook voor dat de uitvaartverzorger zich niet beperkt tot de organisatie, maar zelf het schort omknoopt en de keuken induikt. Bijvoorbeeld omdat de nabestaanden geen geld hebben om een hapje en drankje buiten de deur te regelen. “Dit gebeurt vooral als jonge mensen onverwacht overlijden. Daarnaast merken we dat de vraag naar budgetuitvaarten toeneemt door de economische crisis”, vertelt Peter Henssen van Peter Henssen Uitvaartzorg uit Amersfoort. “Meestal stellen wij dan voor dat de familie zelf broodjes smeert en rondbrengt. Maar het komt ook voor dat wij dat doen. Dat kost ons dan misschien twee of drie uur extra. Die rekenen we niet door aan de klant. We zien het als een extra service.”
Cijfers ontbreken
Neemt thuiscateren toe? Dat valt moeilijk te zeggen. Sommige uitvaartondernemers en cateraars menen van niet, anderen denken van wel. Dela signaleert geen trend, Hess schat dat het om 2 tot 3 procent van de uitvaarten gaat, Peter Henssen ‘catert’ circa drie keer per jaar, Kramer en Carpaij zeggen dat het incidenteel voorkomt. Van der Linden noemt het een interessante nichemarkt, Dekker ziet een stijgende lijn ten opzichte van vijf jaar geleden en ook Rijnveld-van Dommelen signaleert sinds twee jaar een toename. Pauline Baijer-Schoonhoven ziet vooral het thuiscateren vóór de uitvaart toenemen, als verwanten van ver nog even een broodje en een kop koffie gebruiken in het huis van de overledene. Thuiscatering na de uitvaart maakt ze zo’n tien tot vijftien keer per jaar mee. Over de bedragen die ermee gemoeid zijn, kan Baijer-Schoonhoven weinig algemeens zeggen. “Als twintig familieleden een half uurtje koffie drinken, gaat het om een paar honderd euro. Maar laatst had ik een kerk van zeshonderd mensen die daarna naar het huis van de overledene gingen. Dan praat je over bedragen tussen de vijf- en tienduizend euro. Ook nóg hogere bedragen maken we mee.” Exacte cijfers over thuiscatering zijn vooralsnog niet voorhanden. Het Bedrijfschap Horeca en Catering en de Nederlandse Vereniging van Erkende Partycateraars houden niet bij hoeveel van de 900 Nederlandse (party)cateraars zich ook op de uitvaartmarkt begeven.
Soep is hot
Wat willen mensen eten en drinken voor of na een uitvaart? Een rondje bellen langs diverse cateraars en uitvaartondernemers leert dat de wensen sterk uiteenlopen en vooral afhangen van smaak en budget van de nabestaanden, maar ook van het moment van de dag. In de ochtend blijkt er vraag naar koffie, thee, koekjes, kruidkoek, gebak, bonbons, petit fourtjes. Rond lunchtijd wil men koffie, thee, melk, sap en (luxe belegde) broodjes. In de namiddag en vooravond valt de keus op: tapas, luxe borrelhapjes, wijn, bier en zelfs soupertjes. Opvallend: bijna iedereen noemt ‘soep’, ‘een broodje met iets warms’ en ‘een borrel’. Blijkbaar hebben de nabestaanden vooral behoefte aan iets wat de innerlijke mens verwarmt.
Verschenen in Het Uitvaartwezen (tegenwoordig: Brancheblad Uitvaartzorg, Uitvaartmedia; 2009) en Horeca Misset (Reed Business Information; 2010).