Verslingerd aan Acadin
De digitale leeromgeving Acadin is oorspronkelijk ontwikkeld voor cognitief begaafde leerlingen. Op openbare basisschool De Eendracht in Mijdrecht zetten ze de online omgeving nu breder in. “Acadin is een geweldig instrument om het onderwijs aan al onze leerlingen te verrijken. We zijn helemaal verkocht”, aldus leerkracht José Uithol.
Maandagmiddag, even voor 14.00 uur. In het computerlokaal van De Eendracht logt Gwendolyn (9) in op haar eigen Acadin leeromgeving. “Ik wil verder met een opdracht waarmee ik pas geleden ben begonnen”, kondigt het meisje aan. “Wat ik ga doen? Uitzoeken of er op de wereld meer jongens of meer meisjes zijn. Als ik op school om me heen kijk, zie ik minder meisjes. Ik vermoed dus dat er meer jongens zijn. Maar als ik dit zeker wil weten, moet ik natuurlijk onderzoek doen.” Ze denkt even na. “Ik kan bijvoorbeeld honderd kinderen vragen om op een rijtje te gaan staan. En dan het aantal jongens tellen. Maar eerst zoek ik meer informatie op internet.” Gwendolyn surft naar Wikipedia en begint de pittige uitleg daar aandachtig te lezen.
Voor haar zitten Vito en Stefan (allebei 10). Vito is net begonnen aan een opdracht over het hindoeïsme. “Ik ben zelf niet gelovig, maar wel geïnteresseerd in allerlei religies”, vertelt hij. Stefan verdiept zich in vuurwerk. “Ik wil graag uitzoeken wat er in vuurpijlen zit. En hoe dat ervoor zorgt dat het vuurwerk er mooi uitziet en hard knalt”, zegt hij.
Verzamelplaats met leeractiviteiten
Gwendolyn, Vito en Stefan zitten in groep zeven. Wekelijks werken zij minimaal drie kwartier in Acadin, een digitale leeromgeving die ontwikkeld is om talentvolle en (hoog)begaafde kinderen uitdagende en verrijkende opdrachten te bieden. In 2010 kwam hun leerkracht Manja van Buul Acadin per toeval op het spoor. “Ik ben nogal actief met sociale media, zoals Twitter”, vertelt ze. “Op een gegeven moment zag ik een tweet voorbij komen over Acadin. Mijn interesse was direct gewekt. Ik liep er al langer tegenaan dat er weinig geschikt materiaal is voor (hoog)begaafde leerlingen die behoefte hebben aan iets ánders en voor leerlingen met een snel leervermogen en/of een hoog werktempo. Natuurlijk hebben we op school allerlei werkbladen voor deze leerlingen, maar ik had het gevoel dat die onvoldoende aansloten bij hun specifieke behoeften, interesses en mogelijkheden. Soms ontwikkelden we als leerkrachten daarom zelf aanvullend werk, maar dat kostte veel tijd. Toen ik las dat er een verzamelplaats bestond met leeractiviteiten voor begaafde kinderen, besloot ik om ermee te gaan experimenteren.”
Manja meldde zich aan als moderator bij Acadin en verdiepte zich in het verrijkingsmateriaal. “Ik was direct enthousiast over de gigantische hoeveelheid opdrachten. En over de diversiteit ervan”, herinnert zij zich. “Ik had ook vrij snel door hoe Acadin werkt; na ongeveer anderhalf uur oefenen kon ik er redelijk mee uit de voeten. Kort daarop liet ik een aantal van mijn leerlingen kennismaken met de digitale leeromgeving. Zij vonden het ook meteen fantastisch. Het bleek voor hen heel motiverend om via Acadin te leren.” Gwendolyn kan dat alleen maar beamen. “Vroeger kreeg je een boekje met tekst en vragen. De antwoorden stonden dan in hetzelfde boekje; je kon ze gewoon overschrijven”, vertelt ze. “Nu is het moeilijker en daardoor leuker.” “Je kunt met Acadin op verschillende manieren leren”, vult Amber (10) aan. “Vorig jaar heb ik bijvoorbeeld proefjes gedaan om uit te zoeken hoe je vuil water schoon maakt. Ik deed dat met een glas vuil water, een glas schoon water en een koffiefilter. Dat vond ik heel leuk.”
Uitdagen op eigen niveau
De leerlingen van juf Manja mogen niet ‘zomaar’ aan Acadin werken. “Ze moeten eerst bewijzen dat ze dit aankunnen, bijvoorbeeld door minimaal twee goede ‘gewone’ werkstukken af te leveren. “Ik vind het belangrijk dat ze leren om zelf een onderwerp te kiezen en van daaruit een verslag te schrijven over door henzelf geformuleerde vragen”, licht Manja toe. “Zo leren ze een werkstuk logisch op te bouwen. Als ze dat beheersen, kunnen ze vervolgens kiezen voor wederom een werkstuk of voor een Acadinopdracht.”
Manja vertelt dat in principe alle leerlingen die in voldoende mate zelfstandig kunnen werken en gemotiveerd zijn voor Acadin hiervoor in aanmerking komen. “In het begin zetten we Acadin vooral in voor de plusleerlingen. Door hun positieve verhalen raakten veel anderen ook geïnteresseerd. Prima, want Acadin is zeker niet alleen geschikt voor leerlingen met behoefte aan extra verdieping/uitdaging en/of een hoog verwerkingstempo. Als school vinden we het belangrijk om de nieuwsgierigheid van alle kinderen te prikkelen en ze verschillende succeservaringen te laten opdoen. Vanuit die belangstelling werken we. Dit betekent dat nu een grotere groep kinderen Acadin gebruikt, want met dit instrument kun je hen uitstekend op hun eigen niveau uitdagen. Soms, bijvoorbeeld als een leerling extra begeleiding of remedial teaching krijgt, stel ik voor om een opdracht te kiezen van een lager leerjaar. Als ik uitleg dat de Acadinopdrachten pittiger zijn dan normaal, vinden leerlingen dat meestal geen probleem.”
Desirée Houkema, projectleider Acadin namens SLO: “Acadin kan ook ingezet worden om het zelfsturend vermogen van leerlingen te ontwikkelen en hun zelfstandigheid te bevorderen, maar daarbij is dan begeleiding door de leerkracht nodig. Verder is Acadin ook geschikt voor leerlingen die niet meer zo gemotiveerd zijn voor het reguliere aanbod, maar wel brede interesses hebben op een ander vlak. Dan wordt Acadin gebruikt om de motivatie aan te wakker en van daaruit te werken aan belangrijke leervaardigheden. Acadin helpt zo om talenten zichtbaar te laten worden!”
Bruggen van prikkers
Acadin is dus ook heel geschikt voor andere kinderen dan alleen de bijzonder talentvolle leerlingen, vinden ze op De Eendracht. “Bijvoorbeeld voor leerlingen met dyslexie, omdat die bij Acadin veel informatie via beeldmateriaal kunnen verwerven”, stelt José Uithol, leerkracht van groep 6. ”En voor kinderen die graag praktisch bezig zijn, want Acadin kent ook veel opdrachten die een beroep doen op praktische vaardigheden. Zo hebben onze leerlingen onder meer zelf papier gemaakt, ingewikkelde puzzels gelegd en bruggen gebouwd met satéprikkers en draadjes. Veel kinderen vinden Acadin gewoon geweldig. Ze maken hun andere taken sneller en geconcentreerder af om weer met Acadin verder te mogen en werken soms ook thuis aan hun Acadinopdrachten. In de vakanties vragen sommige kinderen zelfs om een extra Acadinopdracht voor thuis!”
José merkt ook geregeld dat leerlingen het leuk vinden om hun eindresultaat te delen met anderen, bijvoorbeeld via de eigen leeromgevingen. Van dat laatste geeft Jaron (9) uit groep zes een voorbeeld. Zelfverzekerd plugt hij zijn USB-stick in de desktop van de juf. Zijn Acadinopdracht over ‘grote uitvindingen’ verschijnt op het smartboard. Rustig scrollt Jaron er doorheen en vertelt hij over wat hij heeft geleerd, af en toe antwoord gevend op vragen van medeleerlingen. Juf José kijkt trots toe.
Instructie, feedback, beoordeling
De kinderen die met Acadin werken, helpen elkaar waar mogelijk. “Niet alleen met de inhoud van de vragen, maar ook met het programma”, zegt Manja. “Zo bleek het uploaden van beeldmateriaal voor sommigen lastig. Als de leerlingen er samen niet uitkomen, springen wij bij. Want hoewel Acadin zo ontworpen is dat de leerlingen veel zelfstandig kunnen doen, geven wij uiteraard ook instructie en ondersteuning.”
Als een opdracht is afgerond, wordt deze beoordeeld door de leerkracht. Dat gebeurt goeddeels digitaal. “Vroeger sleepte ik allerlei papieren werkstukken mee naar huis”, zegt José. “Tegenwoordig bekijk ik het werk van de kinderen thuis vanachter mijn computer, ook de tussenopbrengsten, en geef er feedback op. Daarvoor gebruik ik de berichtenservice van Acadin.” Desirée: “Acadin kent ook een social community en bij elke leeractiviteit hoort een forum, waarin begeleiders en leerlingen vragen kunnen stellen en beantwoorden.”
Manja en José beoordelen het werk van leerlingen en slaan de resultaten op in een overzicht op Acadin. “Dat gaat goed zolang de leerlingen opdrachten inleveren in de vorm van webpaden”, vertelt Manja. “Die digitale opdrachten staan in Acadin; ik kan ze dus eenvoudig een beoordeling meegeven. Lastiger wordt het als leerlingen uitgeprinte werkstukken of complete bouwwerken inleveren. Je moet die dan eigenlijk eerst fotograferen en uploaden om ze te kunnen beoordelen. Ik zoek dus nog een efficiënte manier om de feedback en administratie van zowel de digitale als papieren opdrachten in Acadin te integreren.”
Adaptief en coöperatief
Op De Eendracht wordt Acadin inmiddels in groep 3 tot en met 8 gebruikt. “In de groepen 3 en 4 gebeurt dat mondjesmaat en zetten onze collega’s Acadin vooral in voor leerlingen die veel extra uitdaging nodig hebben”, vertelt José. “Vanaf groep 5 is het werken met Acadin gemeengoed. In groep 5 en 6 selecteert de leerkracht samen met de leerling de opdrachten, in groep 7 en 8 doen de leerlingen dat zelf. Al vinden sommigen dit nog best lastig en hebben ze er wat hulp bij nodig.”
Acadin sluit goed aan bij de manier van werken van De Eendracht, vertelt Manja: “We willen alle leerlingen een rijke leeromgeving bieden, zodat hun talenten tot bloei kunnen komen. Ook geven we zoveel mogelijk adaptief en coöperatief onderwijs. Dat kan goed met Acadin. Zo zitten er bijvoorbeeld veel opdrachten in die leerlingen zowel zelfstandig als in tweetallen of groepjes kunnen doen.”
Leerling Vito heeft daar al enige ervaring mee. “Toen ik in groep zes zat, heb ik met Rogier een opdracht gedaan over het ontstaan en de ontwikkeling van de telefonie. Het grootste deel van de opdracht maakten we samen, maar we hadden ook wat werk verdeeld, zodat we er apart aan konden werken. Verder heb ik met twee andere leerlingen een opdracht gedaan over slechthorendheid en doofheid. We hebben toen een filmpje gemaakt over gebarentaal, dat we op YouTube hebben gezet. Het samenwerken ging best goed, al was het soms lastig dat je het niet altijd meteen met elkaar eens bent. Je hebt meer discussies over je antwoord. Daardoor ga je er beter over nadenken en meer informatie verzamelen. Zo wordt je antwoord uiteindelijk beter. Dat is het mooie van Acadin.”
Verschenen in: SLO Context (2012).